توسعه فردی، تلاش و سرمایه‌گذاری برای رشد مهارت‌های فردی است. این فرآیند مربوط به یک زمان خاص نیست، زیرا فرد می‌تواند در شرایط مختلف سنی، تحصیلی و موقعیتی این مهارت‌ها را گسترش دهد؛ همچنین گسترش این مهارت‌ها باعث رشد فردی و پیشرفت در زندگی اجتماعی او می‌شود.
در این راه داشتن نقشه صحیح، راه رسیدن به هدف و موفقیت را هموار می‌کند. به وسیله نقشه راه توسعه فردی، راه درست را پیدا می‌کنیم، پس مسیر رسیدن به موفقیت برای ما راحت‌تر و هموارتر می‌شود. داشتن برنامه‌ریزی دقیق در این راه کمک می‌کند تا فرد در مورد استعدادهایش آگاهی دقیق‌تر پیدا کند، آن‌ها را بهبود دهد و برای استفاده از نهایت توانایی‌های خود تلاش کند.
سرفصل‌های عنوان شده در این مطلب عبارت‌اند از:
در دهه‌های اخیر، افراد از کلمه مهارت فردی استفاده می‌کردند تا مهارت فردی را از مهارت‌های سازمانی جدا کنند؛ اما در سال‌های اخیر، دسته‌بندی مهارت‌ها بر اساس نوع (فردی و سازمانی)، کاربرد زیادی ندارد؛ به همین علت از کلمه توسعه فردی استفاده می‌کنند که منظور مهارت‌هایی است که فرد را توانمندتر می‌سازد و توسعه فردی و سازمانی را شامل می‌شود.
توسعه فردی یا Individual Development Plan که به اختصار به آن IDP می‌گویند؛ یک راه و روش برای افراد است، تا بتوانند با توجه به اهداف و انتظارات خود از زندگی، مهارت‌ها و استعدادهای نهفته خود را کشف کنند و آن‌ها را عملی کنند. مهارت توسعه فردی یک اتفاق لحظه‌ای نیست؛ بلکه یک فرآیند همیشگی است، که فرد تا آخر زندگی برای رشد فردی و شکوفایی مهارت‌های خود تلاش می‌کند. برای توسعه فردی، داشتن یک برنامه دقیق ضروری است.
مهارت توسعه فردی شامل ۳ جنبه بهبود و توسعه جسمی، بهبود و توسعه ذهنی و بهبود و توسعه روحی و روانی است که در ادامه مطلب به آن می‌پردازیم.
بهبود و توسعه جسمی مانند ورزش کردن، رعایت رژیم غذایی سالم و مناسب و رعایت خواب مناسب به رشد فردی و پیشرفت جسمی فرد کمک می‌کند.
برای بهبود و توسعه ذهنی رعایت موارد زیر لازم است:
۱- مدیریت زمان، انرژی و تمرکز
۲- اعتمادبه‌نفس بالا
۳- مدیریت استرس، ترس، افسردگی و خشم
۴- تقویت مهارت‌های یادگیری مانند حل مسئله
۵- کنترل ذهن و تفکرات مثبت
۶- کسب مهارت‌های دیجیتال
۷- کسب مهارت‌های ارتباطی و انگیزشی
برای بهبود و توسعه روحی و روانی، رعایت مواردی مانند مدیتیشن، وقت گذراندن در کنار خانواده و تلاش برای ایجاد تفکر مثبت تاثیر زیادی دارد.
برنامه توسعه فردی یا Personal Development Plan که به اختصار به آن PDP می‌گویند؛ یک برنامه‌ریزی توسعه یافته است، که فرد به‌وسیله آن خود را ارزیابی می‌کند و برای آینده، اهداف شخصی، تحصیلی و کاری خود برنامه‌ریزی می‌کند و در مسیر رسیدن به اهداف خود حرکت کند.
در حال حاضر داشتن یک برنامه توسعه شخصی، برای بسیاری از سازمان‌های موفق به مهم‌ترین بخش آموزش تبدیل شده است. آن‌ها از کارکنان بخش‌های مختلف می‌خواهند برنامه توسعه و یادگیری داشته باشند. این برنامه باعث گسترش مهارت‌های موجود و کسب مهارت‌های جدید برای افراد می‌شود. برنامه توسعه فردی به این معنا نیست که شما در آینده هیچ مشکلی نخواهید داشت، چون مشکلات همیشه وجود دارند؛ اما شما برای رفع آن‌ها عملکرد بهتری خواهید داشت.
مراحل تهیه و تدوین برنامه توسعه فردی شامل موارد زیر است:
۱- شناسایی مهارت‌های فردی موجود و نقاط ضعف و قوت
۲- هدف‌گذاری برای رسیدن به وضعیت مطلوب
۳- ایجاد نقشه راه برای رسیدن به اهداف مورد نظر
۴- ارزیابی نقشه ایجاد شده
۵- ثبت کردن مسیر پیموده شده
۶- زمان‌بندی مسیر حرکت
برنامه توسعه فردی باعث می‌شود که فرد:
۱- به طور آگاهانه، نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کند.
۲- استعدادهای شناسایی شده خود را با اهداف تطبیق دهد و وضعیت حال حاضر خود را با وضعیت دلخواه ارزیابی و مقایسه کند.
۳- اهداف کاری، تحصیلی، خانوادگی و دوستانه خود را به‌صورت کلی و یک‌دست به‌هم مرتبط کند و همه آن‌ها را در یک راستا تقویت نماید.
۴- در برنامه‌ریزی و اجرای برنامه مستقل شود.
۵- برای رسیدن به اهداف خود مسئولیت‌پذیر شود و پیشرفت‌های خود را پیگیری کند.
۶- در زمینه‌های مختلف، رشد یک‌دست و متوازن داشته باشد.
۷- سبک یادگیری خود را شناسایی کند؛ در یادگیری، از راه‌هایی که برای او موثر است استفاده کند و در دنیای در حال تغییر، همیشه درحال یاد گرفتن چیزهای جدید باشد.
برنامه توسعه فردی منجر به توسعه سازمان، کسب درآمد بالا و افزایش بهره‌وری منابع یک سازمان می‌شود و به پرسنل یک سازمان کمک می‌کند تا اهداف خود را شناسایی کنند و در راه پیشرفت شغلی و رسیدن به اهداف سازمان قدم بردارند. همچنین فرآیند پیشرفت را ارزیابی می‌کند تا افراد همیشه در مسیر درست قرار گیرند. این برنامه باعث شناسایی فرصت‌های شغلی و انتخاب بهترین گزینه برای هر فرد می‌شود و در نهایت یک نظام توسعه فردی برای هر یک از افراد سازمان ایجاد می‌شود.
در این مطلب به برخی از عوامل بهبود و توسعه فردی اشاره می‌کنیم؛ این عوامل عبارت‌اند از:
داشتن ایمان و باور به انجام یک کار، می‌تواند محرک فرد برای رسیدن به هدف باشد. داشتن انگیزه و ایمان قوی به هر چیز باعث تلاش و موفقیت بیشتر در آن کار می‌شود.
ارتباط موثر با اعضای خانواده و وقت گذاشتن در کنار آن‌ها، باعث مسئولیت‌پذیری، بهبود و توسعه فردی می‌شود.
داشتن دوستان زیاد که موفق و کارآمد هستند، باعث رشد فردی می‌شود و او را به موفقیت می‌رسانند.
داشتن تفریح مناسب و به موقع در تقویت روحیه و ایجاد موفقیت تاثیر شگفت‌انگیزی دارد.
آگاهی داشتن از موارد مختلف و موضوعات متنوع بسیار خوب است؛ اما تمرکز نداشتن بر یک کار و نصفه رها کردن آن باعث عدم پیشرفت فرد می‌شود. پس یکی از شرط‌ها برای توسعه فردی، داشتن تمرکز روی موضوع خاص است.
با تلاش کردن فراوان در یک موضوع، باز هم ممکن است بعضی چیزها در نقطه کور باشد و ما متوجه آن‌ها نشویم؛ به همین علت نظرخواهی کردن از دیگران، باعث اصلاح اشتباهات و داشتن دید بهتر می‌شود.
انسان برای موفقیت باید انتقاد‌پذیر باشد و از انتقاد‌های دیگران برای بهبود عملکرد خویش استفاده کند. انتقادپذیری، یکی از عوامل بهبود و توسعه فردی است.
انسان موفق برای آینده خود برنامه‌ریزی می‌کند؛ برنامه‌ریزی به زندگی جهت می‌دهد و باعث می‌شود فرد سردرگم نباشد. به همین علت برنامه‌ریزی یک عامل مهم برای بهبود و توسعه فردی است.
پذیرش شکست‌ها و درس گرفتن از آن‌ها، باعث پیشرفت و موفقیت افراد می‌شود و می‌توان آن را یکی از عوامل بهبود و توسعه فردی دانست.
افراد با توجه کردن به سلامت جسم و روان خود، باعث رشد فردی خود در همه زمینه‌ها می‌شوند.
راهکارهای زیادی برای بهبود و توسعه فردی وجود دارد، تا فرد سریع‌تر به هدف دلخواه برسد. در این مطلب به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
۱- کتاب‌های مختلف مطالعه کنید: کتاب‌ها منبع علم و اطلاعات هستند؛ با افزایش مطالعه، سطح علمی و فکری شما افزایش می‌یابد و به بهبود و توسعه فردی شما کمک می‌کند.
۲- زبان جدید یاد بگیرید: یادگیری زبان‌های جدید باعث فعالیت بیشتر ذهن می‌شود و ذهن را برای یادگیری، روشن می‌سازد.
۳- سرگرمی‌های جدید و مختلف یاد بگیرید: یاد گرفتن سرگرمی‌های جدید و متنوع مانند ورزش‌های مختلف (گلف، تنیس و… ) و فعالیت‌هایی مانند سفال‌گری، آشپزی، خیاطی و… برای اینکه در زمینه‌های مخلف فکری، جسمی و احساسی منعطف باشید و مهارت‌های خود را کشف کنید موثر است.
۴- اتاق الهام‌بخش داشته باشید: محیط اطراف باعث شکل‌گیری خلق‌وخوی افراد می‌شود؛ بنابراین داشتن یک اتاق الهام‌بخش برای پیدا کردن هدف تاثیر زیادی دارد.
۵- بر ترس‌ها غلبه کنید: ترس، مانع پیشرفت می‌شود و شما را در جایگاه فعلی خود نگه‌می‌دارد. پس برای پیشرفت، باید با ترس‌های خود مواجه شوید و بر آن‌ها غلبه کنید.
۶- برای آینده خودتان نامه بنویسید: تصور کنید که در پنج سال آینده چه جایگاهی دارید و چگونه انسانی خواهید بود؛ نامه را نگهداری کنید و آن را پنج سال بعد بخوانید، در این صورت متوجه تغییرات و تلاش‌های خود برای رسیدن به اهداف می‌شوید.
۷- نقاط ضعف خود را شناسایی کنید: قرار گرفتن در شرایط و مکان‌هایی که شما را ناراحت می‌کنند یا باعث احساس بد در شما می‌شوند، نقطه ضعف‌های شما هستند. در صورت کشف و روبه‌رو شدن با آن‌ها، سعی کنید آن‌ها را برطرف کنید.
۸- بازی‌های استراتژی یاد بگیرید: یاد گرفتن بازی‌های استراتژیک مانند شطرنج برای تقویت ذهن مفید است؛ تقویت قدرت تجزیه‌وتحلیل باعث بهبود و توسعه فردی می‌شود.
۹- گذشته‌ها را رها کنید: به گذشته‌ها فکر نکنید؛ قرارگرفتن در گذشته و فکر کردن دائم به آن‌ها باعث جلوگیری از پیشرفت می‌شوند. گذشته‌ها را دور بریزید و با بخشیدن خودتان رو به جلو حرکت کنید.
۱۰- دفتری برای ثبت کردن وقایع روزانه داشته باشید: ثبت کردن اتفاقات مهم روز، باعث می‌شود دقت بیشتری روی کارهایی که انجام می‌دهید، داشته باشید و بعد از مدتی شناخت کامل‌تری نسبت به خودتان پیدا کنید.
۱۱- مدیتیشن کنید: انجام مدیتیشن به آرامش ذهن کمک می‌کند و باعث بهبود و توسعه فردی می‌شود.
۱۲- سحرخیز باشید: سحرخیز بودن کیفیت زندگی شما را بالا می‌برد و باعث می‌شود که ذهن شما در طول روز فعال‌تر باشد.
۱۳- از آدم‌های منفی دوری کنید: قرار گرفتن در کنار آدم‌های منفی، باعث تاثیر گرفتن شما از آن‌ها می‌شوند؛ پس برای موفقیت بهتر است از این دسته آدم‌ها دوری کنید.
۱۴- با یک نفر رقابت کنید: رقابت، یکی از بهترین راه‌های پیشرفت است. با دوستی که می‌خواهید با او رقابت کنید یک چالش تعیین کنید؛ در انتها ببینید چه کسی زودتر به هدف می‌رسد. با این کار، هر دو شما بیشتر از زمانی که تنها بودید منفعت خواهید برد.
۱۵- عادت‌های بد خود را ترک کنید: اگر عادت بدی مانند سیگار کشیدن، بدقولی، جویدن ناخن، دیر رسیدن سر قرار و… دارید؛ با کمی تلاش می‌توانید آن را ترک کنید. این کار احساس بهتری در شما ایجاد می‌کند.
مطالعه کتاب توسعه فردی برای روشن شدن ذهن و بهبود مهارت‌ها بسیار موثر است. به همین منظور در ادامه مطلب تعدادی کتاب را در حوزه توسعه فردی معرفی می‌کنیم.
کتاب «بی حد و مرز» نوشته جان ماکسول
کتاب «توسعه مهارت‌های فردی و حرفه‌ای» نوشته مانموهان جوشی و جواد عارفی
کتاب «پادگان بهبودی» نوشته سید محمدرضا علوی طباطبایی
کتاب «راهبردهای رشد و توسعه فردی» شامل برنامه‌های توسعه فردی، نوشته حمیدرضا خان‌پورهرسمی، اکبر فرجی ارمکی و محمدرضا عطوفی سلمانی
کتاب «نسخه بهتر خودت» شامل هفت نکته کلیدی برای بهبود زندگی روزانه، نوشته جول اوستین و افسانه اکبرزاده مقدم
کتاب «مدیریت بر خود و برنامه ریزی توسعه فردی» شامل ایده‌هایی برای تغییر انتخاب مسیر موفقیت و توسعه شخصی، نوشته بهزاد ابوالعلایی
کتاب «راهنمای توسعه مهارت‌های فردی» نوشته جیم‌وان
کتاب «توسعه شایستگی مدیران برنامه ریزی توسعه فردی» نوشته دکتر بهروز قلیچ‌لی
توسعه فردی، به معنای تلاش برای کشف مهارت‌ها و ارتقای آن‌ها است تا فرد مهارت‌های خود را بهبود دهد، از حداکثر توانایی خود استفاده کند و به موفقیت برسد. برای این کار، به نقشه راه و برنامه‌ریزی صحیح نیاز داریم. داشتن برنامه به فرد کمک می‌کند تا اهداف خود را شناسایی کند و در راستای رسیدن به آن‌ها گام بردارد. امروزه بسیاری از سازمان‌ها برای رشد مهارت‌های فردی کارکنان خود از آن‌ها می‌خواهند که برای خود برنامه توسعه فردی داشته باشند تا در مسیر شغلی صحیح قرار گیرند و سازمان نیز به بهره‌وری و درآمد بالا برسد.
برچسب های مهم
